Kanun yararına temyiz ne demektir?
Hukuk Muhakemeleri Kanununun 363’üncü maddesine göre ilk derece mahkemelerinin kesin olarak verdikleri kararlar ile istinaf incelemesinden geçmeden kesinleşmiş bulunan kararlarına ve bölge adliye mahkemesi hukuk dairelerinin ilk derece mahkemesi sıfatıyla kesin olarak verdikleri kararlar ile yine bu sıfatla verdikleri ve temyiz incelemesinden geçmeden kesinleşmiş bulunan hükümler hakkında kanun yararına temyiz yoluna başvurulabilir. Kanun yararına temyizin amacı, istinaf veya temyiz incelemesinden geçmemiş olan kararların hukuka aykırılığının saptanması halinde, kararın hukuka aykırı olduğunun, yasanın kesin hükümde belirtildiği biçimde uygulanamayacağının açıkça duyurularak, mahkemelerin uyarılmasına yönelik bulunmakta, hükmün hukuki sonuçlarını değiştirmemekte, tarafların lehine veya aleyhine hiçbir sonuç doğurmamaktadır.
Kanun Yararına Temyiz adı verilen olağanüstü kanun yolunun kanunda var olma gerekçesi nedir?
Mahkemeler tarafından hukukun hukuka aykırı kullanılması her an için söz konusu olabileceğinden, hukuka aykırılığın tespit edilmesi ve daha sonra benzer hukuka aykırılıklardan kaçınılması gerektiğinden, ülkenin bütün mahkemelerinin kararlarının aynı doğrultuda verilmesi amacıyla kanunda yer almıştır. Kanun yoluna temyiz edilen kararlar Adalet Bakanlığı tarafından Resmi Gazete’de yayınlanır.
Kanun yararına temyiz yoluna kimler başvurabilir?
Adli Yargı Mahkemelerinden verilen kararlara ilişkin olarak kanun yararına temyiz yoluna Adalet Bakanlığı veya Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından müracaat edilir. Adalet Bakanlığına tanınmış yetkinin kullanılmasına ilişkin işlemler ise Genel Müdürlüğümüz tarafından yerine getirilmektedir.
İdari Yargı Mahkemelerinden verilen kararlar aleyhine kanun yararına temyiz yoluna bakanlıkların göreceği lüzum üzerine Danıştay Başsavcılığınca müracaat edilir. Danıştay Başsavcılığı göreceği lüzum üzerine herhangi bir merciin talebi olmadan da kanun yararına temyiz yoluna müracaat edebilmektedir.
Kanun Yararına Temyiz İncelemesi Nerede Yapılır?
Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü Kanun Yararına Temyiz Bürosu tarafından inceleme yapılır.
Kanun Yararına Temyiz Başvurusu Nasıl Yapılır?
Kanun yararına temyiz dilekçesi yazılı olmalıdır. Kararı veren İlk Derece Mahkemesi’ne veya kararı veren Bölge Adliye Mahkemesi’nin Hukuk Dairesine veya Yargıtay’da hüküm veren İlk Derece Mahkemesi’ne verilir.
Kanun Yararına Temyiz Başvurusu ücretli midir?
Yazılı olarak kanun yararına temyiz başvurusu yapan herhangi bir ücret ödemez.
İstinaf/Temyiz sınırının altında kalan bir kararın kanun yararına temyiz edilmesini istenebilir mi?
İstinaf/temyiz sınırının altında kalması nedeniyle istinaf/temyiz edilemeyen kararların kanun yararına temyiz incelemesine konu edilmesi mümkün bulunmakla beraber kanun yararına temyiz edilen hüküm hakkında verilecek karar hükmün hukuki sonuçlarını değiştirmemekte, tarafların lehine veya aleyhine hiçbir sonuç doğurmamaktadır.
Bölge Adliye Mahkemesi/Yargıtay tarafından incelenen ancak istinaf/temyiz talebi reddedilen bir kararın kanun yararına temyiz edilmesi mümkün müdür?
Kararın temyiz/istinaf edilemeyen kararlardan olması ya da süresi içinde istinaf/temyiz edilmemesi veya istinaf/temyiz talebinin reddedilmesi durumlarında da karar hakkında kanun yararına temyiz incelemesi yapılması da talep edilebilir. Ancak Yargıtay kararı hükmün hukuki sonuçlarını değiştirmemekte, tarafların lehine veya aleyhine hiçbir sonuç doğurmamaktadır.
İstinaf/Temyiz etme hakkı olduğu halde istinaf/temyiz edilmeyen kararların kanun yararına temyiz edilmesi mümkün müdür?
Bölge Adliye Mahkemesi/Yargıtay incelemesinden geçmeden kesinleşmiş olan kararlar aleyhine kanun yararına temyiz yoluna gidilebilir.
Bölge Adliye Mahkemesi/Yargıtay tarafından esastan incelenerek karara bağlanmış bir dosyanın kanun yararına temyiz edilmesi mümkün müdür?
Ancak kesin olarak verilen hükümlerle, niteliği bakımından yürürlükteki hukuka aykırı bir sonucu ifade eden ve istinaf veya temyiz incelemesinden geçmeksizin kesinleşmiş bulunan hükümler hakkında kanun yararına temyiz yoluna başvurulabilir.
İstinaf/Temyiz incelemesinden geçen ve esası hakkında karar verilen bir dosyanın kanun yararına temyiz edilmesi hukuken mümkün bulunmamaktadır.
Kanun yararına temyiz edilen bir karar Yargıtay tarafından bozulur ise haklarıma ulaşabilir miyim?
Kanun yararına temyizin amacı, Bölge Adliye Mahkemesi/Yargıtay incelemesinden geçmemiş olan kararların hukuka aykırılığının saptanması halinde, kararın hukuka aykırı olduğunun, yasanın kesin hükümde belirtildiği biçimde uygulanamayacağının açıkça duyurularak, mahkemelerin uyarılmasına yönelik bulunmakta, hükmün hukuki sonuçlarını değiştirmemekte, tarafların lehine veya aleyhine hiçbir sonuç doğurmamaktadır.
Kanun yararına temyiz, kesinleşmiş ya da kesin şekilde verilmiş olan kararın sonucunu değiştirir mi?
Kanun yararına temyiz hükmün hukuki sonuçlarını değiştirmemekte, tarafların lehine veya aleyhine hiçbir sonuç doğurmamaktadır.
Kanun yararına temyizin gayesi nedir?
Kanun yararına temyizin amacı, Bölge Adliye Mahkemesi İstinaf /Yargıtay Temyiz incelemesinden geçmemiş olan kararların hukuka aykırılığının saptanması halinde, kararın hukuka aykırı olduğunun, yasanın kesin hükümde belirtildiği biçimde uygulanamayacağının açıkça duyurularak, mahkemelerin uyarılmasına yöneliktir.
Daha önce aynı konuda kanun yararına temyiz yoluna müracaat edilmiş ise tekrar müracaat edilmesini isteyebilir miyim? Bunun herhangi bir faydası var mı?
Adalet Bakanlığı’nca aynı konuda daha önce kanun yararına temyiz yoluna başvurulmuş olduğu durumlarda, kanun yararına temyizin, hükmün hukuki sonuçlarını değiştirmemesi ve amacı da göz önüne alınarak aynı mahiyetteki hükümler hakkında kanun yararına temyiz yoluna başvurulmamaktadır.
Kanun yararına temyiz yoluna müracaat edilen ve bozulan karar örneklerine nereden ulaşmak gerekir?
Kanun yararına temyiz edilmek suretiyle bozulan mahkeme kararları Resmî Gazete’de yayımlanmaktadır. Ayrıca ilgililer kanun yararına temyiz kararlarına E-Devlet-Vatandaş Portal ‘dan üzerinden ulaşabilirler.
Kanun yararına temyiz incelemesi yapılmama sebepleri nelerdir?
Usul ve yasaya uygun olduğu değerlendirilen mahkeme kararları,
Kesinleşmemiş olan mahkeme kararları,
İstinaf incelemesinden esası değerlendirmek suretiyle geçmiş olan mahkeme kararları,
Temyiz incelemesinden esası değerlendirilmek suretiyle geçmiş olan mahkeme kararları,
İcra Hukuk Mahkemeleri’nin mahkeme hüviyetinde baktığı istihkak davaları ile ihalenin feshi davalarının reddine dair kararlar veya cezaya ilişkin hükümleri haricindeki kararları,
Tedbir niteliğindeki kararlar,
Hâkimin delilleri takdiri kapsamında kalan kararlar,
Daha önce aynı konuya ilişkin olarak kanun yararına temyiz edilmiş ve bozularak Resmî Gazete’de ilan edilmiş olan kararlar,
Kanun yararına temyiz edilmemektedir.
İcra Hukuk Mahkemelerinin hangi kararları aleyhine kanun yararına temyiz yoluna başvurulamaz?
Takip Hukuku ile ilgili kararlar (esas hak ve taraflar yönünden kesin hüküm teşkil etmediklerinden),
İstihkak Davaları,
İhalenin Feshi taleplerinin reddine dair karar.
İcra Ceza Mahkemelerinin ceza kararları kanun yararına temyiz yolunda incelenir mi?
Cezaya ilişkin hükümle diğer şartların uygun olması halinde kanun yararına temyiz edilirler.
Tedbir kararları aleyhine kanun yararına temyiz yoluna müracaat edilebilir mi?
Tedbir kararları maddi anlamda kesin hüküm teşkil eden nihai kararlar niteliğinde olmadıklarından bu kararlar aleyhine kanun yararına temyiz yoluna müracaat edilememektedir.
Kesinleşmemiş kararlar aleyhine kanun yararına temyiz yoluna gidilebilir mi?
Kanun yararına temyiz mahkemelerin uyarılmasına yönelik olup, ilgililerin lehine ve aleyhine herhangi bir sonuç doğurmadığından, kararın usulüne uygun tebliği halinde tarafların yasal istinaf/temyiz süresi içinde sonuca etkili bir kanun yolu olan olağan istinaf/temyiz yoluna başvurmaları mümkündür. Mahkeme kararları aleyhine istinaf/temyiz süresi, kararın usulüne uygun olarak taraflara tebliği ile işlemeye başlar. Dolayısıyla; mahkemece hükmün taraflara usulüne uygun olarak tebliğ edilmesi yasa gereği olup, Tebligat Kanunu’na uygun olarak tebliğ edilmeyen kararlar kesinleşmemiş kararlardır ve kanun yararına temyiz edilemezler. Bu itibarla, kesinleşmemiş kararlar hakkında kanun yararına temyiz incelemesi yapılamamaktadır.
Kararın kesinleştiği yönünde mahkeme tarafından konulmuş olan kesinleşme şerhine rağmen karar kesinleşmemiş olabilir mi?
Mahkeme kararının kesinleştiğini gösteren kesinleşme şerhinin aksinin ispatlanması, kaldırılması ve değiştirilmesi mümkündür. Kesinleşme şerhine rağmen yapılmamış tebligatlar yapılarak mahkemece bu durum kararlara ek olarak şerh edilmektedir. Bu durumda istinaf veya temyiz yolları açık olacağından kanun yararına temyiz edilemez.
Adalet Bakanlığının kanun yararına temyiz etme zorunluluğu var mıdır?
Adalet Bakanlığı kanun yararına temyiz yoluna müracaat etme yetkisini Bölge Adliye Mahkemesi/Yargıtay incelemesinden geçmemiş olan kararların hukuka aykırılığının saptanması halinde, kararın yanlış olduğunun, yasanın kesin hükümde belirtildiği biçimde uygulanamayacağının açıkça duyurulması amacına yönelik olarak takdir etmekte olup Bakanlığı zorlayıcı herhangi bir hüküm bulunmamaktadır.
Delillerin takdiri kapsamında kalan mahkeme kararlarının kanun yararına temyiz edilmesi mümkün müdür?
Bir karar için geçerli olan temyiz sebeplerinin tamamı her zaman kanun yararına temyiz sebebi olarak kabul edilmediği gibi delillerin takdiri ve değerlendirilmesi de tamamen mahkemeye ait bulunmaktadır. Delillerin takdiri ve değerlendirilmesi kapsamında olduğu anlaşılan kararlar kanun yararına temyiz edilemez.
Kanun yararına temyiz talebi daha önce aynı konuda kanun yararına temyiz yoluna müracaat edildiği gerekçesiyle reddedilebilir mi?
Adalet Bakanlığı aynı konuda daha önce kanun yararına temyiz yoluna başvurulmuş olduğu durumlarda, kanun yararına temyizin, hükmün hukuki sonuçlarını değiştirmemesi ve amacı da göz önüne alınarak aynı mahiyetteki hükümler hakkında kanun yararına temyiz yoluna başvurulmamaktadır. Bu gerekçeyle yani daha önce aynı konuda kanun yararına temyiz edilmiş karar olması nedeniyle kanun yararına temyiz başvurusu reddedilenler, hak kaybına uğramaları halinde bu konuda mahkemelerin uyarılmış olması nedeniyle bu kayıplarını telafi edecek hukuki süreçleri başlatabilirler.
Av. Arb. Yasemin BAL
Kaynak : Adalet Bakanlığı, Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü, Kanun Yararına Bozma Bürosu