YERALTI KAYNAKLARI & MADEN

MADEN GRUPLARI

Maden

3213 sayılı maden kanununa göre yer kabuğunda ve su kaynaklarında tabii olarak bulunan, ekonomik ve ticari değeri olan petrol, doğal gaz, jeotermal ve su kaynakları dışında kalan her türlü madde maden sayılır.
Maden ruhsatları Enerji Bakanlığı Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü tarafından verilmektedir. Maden  ruhsatları  3213  sayılı  maden  kanununa  göre  5  ana  grupta  aşağıdaki  şekilde gruplandırılmıştır;

I. Grup Madenler

a) İnşaat ile yol yapımında kullanılan ve tabiatta doğal olarak bulunan kum ve çakıl, %80 altı SiO2 içeren kum, ariyet malzemesi, SiO2 içeriğine bakılmaksızın deniz ve akarsularda bulunan kum, çakıl
b) Tuğla-kiremit kili, Çimento kili, %25ten az Al2O3 içeren kil, %50den az montmorillonit içeren kil, %50den az illit içeren kil, %50den az zeolit içeren kayaç, Na2O ve K2O toplamı %5ten az olan ve II. Grupta yer almayan kayaçlar

II. Grup Madenler

a) Kalsit,  Dolomit,  Kalker,  Granit,  Andezit,  Bazalt  gibi  kayaçlardan  agrega,  mıcır  veya öğütülerek kullanılacak kayaçlar.
b) Mermer, Traverten, Granit, Andezit, Bazalt gibi blok olarak üretilen taşlar ile dekoratif amaçla kullanılan doğal taşlar.
c) Kalsit, dolomit, kalker ve basalt gibi kayaçlardan entegre çimento,kireç

III. Grup Madenler

Deniz, göl, kaynak suyundan elde edilecek eriyik halde bulunan tuzlar, karbondioksit (CO2) gazı (jeotermal,  doğal  gaz  ve  petrollü  alanlar  hariç).  Hidrojen  Sülfür  (Petrol  Kanunu hükümleri mahfuz kalmak kaydıyla)

IV. Grup Madenler

a) Endüstriyel Hammaddeler: Kaolen, Nakrit, Halloysit, Endellit, Anaksit, Bentonit, Bor Tuzları, Zeolit, Kuvarsit ve en az %80 SiO2 içeren Kuvars Kumu
b) Enerji Hammaddeleri: Turba, leonardit, Linyit, Taşkömürü, Antrasit, Asfaltit, Bitümlü Şist, Bitümlü Şeyl
c) Metalik Madenler: Altın, Gümüş, Platin, Bakır, Kurşun, Çinko, Demir, Pirit, vb.
d) Uranyum, Toryum, Radyum gibi elementleri içeren radyoaktif mineraller ve diğer radyoaktif maddeler

V. Grup Madenler

Kıymetli ve yarı kıymetli mineraller: Elmas, Safir, Yakut, Beril, Zümrüt, Morganit, Akuvamarin, Heliodor, Aleksandirit, Agat, Oniks, vb.

MADEN HAKKI

Maden Kanunu’na göre maden hakları; madenlerin aranması, bulunması, görünür rezervinin geliştirilmesi ve işletilebilmesi için verilen izinler ve maden yataklarının bulunmasına yardımcı olanlara maddi imkanlar tanınmasıdır.

Maden Hakkı Verilen Kişiler

Maden hakları, medeni hakları kullanmaya ehil T.C. vatandaşlarına, madencilik yapabileceği statüsünde  yazılı  Türkiye  Cumhuriyeti  Kanunlarına  göre  kurulmuş  tüzel  kişiliği  haiz şirketlere, kamu iktisadi teşebbüsleri ile müesseseleri, bağlı ortaklıkları ve iştirakleri ile diğer kamu kurum, kuruluş ve idarelerine gerçek veya tüzel tek kişi adına verilir.

Maden Ruhsatı Alamayan Kişiler

• Devlet memurları
• Diğer kamu görevlileri
• Mapeg personeli

Tanınan Haklar

Takaddüm Hakkı : Maden hakkı için ilk müracaat edene tanınan öncelik hakkına denir.
Buluculuk : Herhangi bir ruhsat döneminde yönetmeliğinde belirtildiği şekilde bir maden zuhurunun ortaya çıkartılmasına denir.
Buluculuk Hakkı: Ruhsat sahibinin, arama veya işletme ruhsatı süresince ulusal/uluslararası standartlarda hazırlanan teknik raporlar ile birlikte kanıtlanan görünür rezerv olarak bildirilen ve Genel Müdürlük tarafından uygun bulunan miktar ile sınırlı madenden doğan haktır.
Arama Ruhsatı: Belirli bir alanda maden arama faaliyetlerinde bulunabilmek için verilen ilk belge arama ruhsatıdır. Arama yapılacak sahada kaynağın belirlenmesi, değerlendirilip, sınıflandırılması ve raporlandırılması sürecini kapsayan döneme arama dönemi denir.
İşletme Ruhsatı:  İşletme faaliyetlerinin yürütülebilmesi için verilen yetki belgesine işletme ruhsatı denir.
Hammadde Üretim İzni: Kamu kurum ve kuruluşlarınca veya yap-işlet-devret modeli ile yapılan kamu yatırımları için görevli şirketçe projelerde kullanılacak yapı ve inşaat hammaddelerinin üretimi için verilen izin.

ARAMA RUHSATI ALIM SÜRECİ

Arama ruhsatı talepleri MAPEG’e arama projesi ile yapılmaktadır. Arama dönemindeki en önemli kıstaslardan biri mali yeterliliğin getirilmiş olmasıdır. Bu kavram arama dönemlerinde yapılacak işlerin alt limitini maddi olarak belirtmesidir. Bu harcama tutarları Ek form-2 de belirtilmekte ve her sene MAPEG tarafından güncellenmektedir.
Yeni kanuna göre arama dönemleri; Ön arama, Genel arama ve Detay arama dönemi olarak sınıflandırılmıştır. Bu dönemler;

Ön arama dönemi:      

Arama ruhsatının düzenlenmesinden sonraki ilk bir yıl ön arama dönemidir. Ön arama süresi sonuna kadar, maden arama projesinde belirtilen faaliyetlerin tamamlandığını ve bu faaliyetlere ilişkin yatırım harcamalarını gösteren ön arama faaliyet raporunun verilmesi zorunludur. Aksi takdirde teminat irad kaydedilerek ruhsat iptal edilir. Yükümlülüğünü yerine getiren ruhsat sahipleri tüm gruplarda bir yıl olmak üzere genel arama dönemine hak sağlar. 

Genel arama dönemi:

Genel arama dönemi süresi sonuna kadar maden arama projesinde belirtilen maden kaynağına ilişkin bilgiler ve bu dönemde yapılan arama faaliyetlerine ilişkin yatırım harcamalarını da gösteren genel arama faaliyet raporunun verilmesi zorunludur. Aksi takdirde teminat irad kaydedilerek ruhsat iptal edilir. 

Detay arama dönemi:

Yükümlülüğünü yerine getiren ruhsat sahipleri IV. Grup madenlerde dört yıl detay arama dönemine hak sağlar. Detay arama döneminde her yıl, görünür maden rezervine ilişkin bilgileri ve bu dönemde yapılan arama faaliyetlerine ilişkin yatırım harcamalarını gösteren detay arama faaliyet raporunun verilmesi zorunludur. Bu yükümlülüklerin yerine getirilmemesi ve/veya arama ruhsat süresi sonuna kadar işletme ruhsat talebinde bulunulmaması durumunda teminat irad kaydedilerek ruhsat iptal edilir. 

SEKTÖR KURUMLARI, FAALİYET ALANLARI VE ÇALIŞAN GÖREV PROFİLLERİ

OCAKLAR

Yerleşim alanları dışında kırsal alanlarda bulunurlar. Müşteri skalasında sektörün alt imalat grupları yanında ihracatçı statüsündeki kurumsal veya bireysel kesim de bulunur.
“Posta” diye tabir edilen gruplar halinde çalışılır. Müşteri talebi ve ocak durumunun paralelliğinde yoğun veya az yoğun çalışırlar.
Muhasebe sistemi genelde dışarıdandır.
Çalışan grup;
a- Patron (ortak veya ortaklar) (ortaklar bazen hissedar olarak kalmayı, çalışmamayı tercih eder)
b- Ara eleman veya patron yarısı (banka, çek takibi, müşteri takibi, resmi işler, hatta ofisboyluk vs. gibi her işe bakar)
c- Ocak sorumlusu (ocak içi sorumlusu; mal ölçümü, mal takibi, müşteri muhataplığı vs) (Birden fazla olabilir.)
d1- İşçi; ocak içi çalışan işçi (kepçe, ekskavatör vb. makinelerin kullanımı, tamir-bakım işleri vs.)
d2- İşçi (Posta) 2,3,4 veya daha üst sayıdaki gruplardır. Madende vasıflarına göre sınıflandırılan her bir bölgeye bir posta grubu sorumluluğu verilir. Sisteme göre patronun temin ettiği malzemelerle yaptıkları çalışma sonucu blok halinde çıkardıkları üründen rödovans usulü pay alırlar. Yegane kazançları budur.

YARI KOMPLEKS OCAKLAR

Yerleşim alanları dışında kırsal alanlarda bulunurlar.
Ocaklardan farklı ocak sahası içerisinde fabrika işletmelerini de bulundurmalarıdır. Amaç maliyeti direkt etkileyen nakliye ve atık malzeme konularını yok etmek ve ucuza maletmek. (Depocuların tercih sebebidir.)
Çalışan grup; fabrikalar + ocaklardır.

FABRİKALAR

Malı direkt madeninden temin ederler. Blok halinde malı direkt işleyerek yarı mamul yada isteğe göre mamul haline getirirler. Müşteri skalasında sektörün alt imalat gruplarının yanında müteahhit, mimar veya ihracatçı statüsündeki kesim de bulunur.
Piyasanın ekonomik durumuna göre 1,2 hatta 3 vardiya halinde çalışırlar.
Çalışan grup;
a- Patron (ortak veya ortaklar) (ortaklar bazen hissedar olarak kalmayı, çalışmamayı tercih eder.)
b1- Ara eleman veya patron yarısı (muhasebe ve resmiyet takip elemanı.)
b2- Ara eleman veya patron yarısı (ustabaşlarıyla muhataptır.)
b3- Ara eleman veya patron yarısı (b1 ve b2 olayan işletmelerde banka, çek takibi, müşteri takibi, resmi işler, hatta ofisboyluk vs. gibi her işe bakar.)
c1- Ustabaşı (fabrika içi sorumlusu) (Birden fazla olabilir)
c2- Ustabaşı (fabrika dışı sorumlusu) (Projelere göre birden fazla olabilir)
d1- İşçi; fabrika içi çalışan işçi
d2- İşçi; atölye dışı inşaat ekibi (Montajcı + silimci) olarak çalışan işçiler. (Eş zamanlı birden çok projede birden çok ekip kullanılabilir) Bu grup müşteriye anahtar teslimi tabiriyle iş yapma amaçlı oluşturularak son yıllarda fabrikalarda kullanılmış ve alt grup atölyeleri ekonomik olarak etkilemiştir.

DEPOLAR

Yerleşim alanları dışında büyük-küçük sanayi sitelerinde veya mücavir alanlarda bulunurlar. Mamul veya yarı mamul ürünleri fabrikalarda yada yarı kompleks ocaklardan temin ederler. Şahıs depoları olmakla beraber ocak menşeli bir firmanın bayi niteliğindeki deposu da olabilir. Çalışan grup;
a- Patron (ortak veya ortaklar)
b- Ara eleman veya patron yarısı (işçilik dahil her işi yaparlar)
c- İşçi; depo içi çalışan işçi (Ekonomik duruma göre patron statüsündeki kimse b ve c’nin işlevini tek başına da yapabilir)

YARI KOMPLEKS ATÖLYELER

Yerleşim alanları dışında büyük-küçük sanayi sitelerinde veya mücavir alanlarda bulunurlar. Atölyelerden farkı daha sistemli ve daha profesyonel çalışma sistemleri vardır (Mimarların tercih sebebidir).
Çalışan grup;
a- Patron (ortak veya ortaklar)
b1- Ustabaşı (atölye içi sorumlusu)(Birden fazla olabilir)
b2- Ustabaşı (atölye dışı sorumlusu)(Projelere göre birden fazla olabilir)
c1- İşçi; atölye içi çalışan işçi
c2- İşçi; atölye dışı inşaat ekibi (montajcı + silimci) olarak çalışan işçiler (Eş zamanlı birden çok projede birden çok ekip kullanılabilir)

ATÖLYELER

Mahalle aralarında, sokaklarda yada küçük sanayi sitelerinde faaliyet gösterirler. Üretici fabrikalardan aldıkları yarı mamul plakaları mamul hale getirip müşterinin talebine göre veya projeye göre işlerler. Çalışan grup;
a- Patron (ortak veya ortaklar)
b- Ustabaşı (atölye içi ve atölye dışı sorumlusu)
c1- İşçi; atölye içi çalışan işçi
c2- İşçi; atölye dışı inşaat ekibi (montajcı + silimci) olarak çalışan işçiler.

SEYYAR ÇALIŞANLAR

Herhangi bir resmi statüleri olmadığından maliye kayıtları yoktur. Yaptıkları işi faturalandırmazlar veya herhangi bir firma üzerinden fatura keserler. İşçilik yapamadıklarından dolayı atölyelerden malı mamul olarak alırlar.
a- ŞAHSİ ÇALIŞMA DÜZENİ; Şahıs bireysel çalışır. İş oldukça piyasadan montaj ve cilalama(silim) ekibi temin eder.
b- GRUP ÇALIŞMA DÜZENİ; Müşteri muhatabı 1 kişi görünür ancak bütün ekip iş ortağıdır. (İşi bulup yönlendiren + montajcı + silimci)

BİR MADENİN İŞLETMEYE AÇILABİLMESİ İÇİN ALINACAK İZİNLER VE ÖDENECEK HARÇLAR

DEVLET DESTEKLERİ

MADENCİLİK YATIRIM TEŞVİKLERİ

Madencilik yatırımları, bakanlar kurulu kararı ile yatırım teşvik sisteminde öncelikli yatırımlar kapsamına alınarak, 5. Bölge yatırım teşvik belgesi destek unsurlarından yararlanmaktadır.
Yatırım Teşvik sisteminde madencilik yatırımlarında II. III. VI. V. VI. Grup madenlerin çıkarılması ve işlenmesi öncelikli yatırımlar kapsamına alınmıştır. Mermer ocakları veya mermer işleme tesisleri ile diğer II. grup ve üstü maden ocakları veya işleme tesislerine bölgesel teşvik kapsamında yatırım teşvik belgesi verilir.

Buna göre;

• Maden istihraç yatırımları ve/veya maden işleme yatırımları
• Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından düzenlenen geçerli bir maden işletme ruhsatı ve izni kapsamında 3213 sayılı Maden Kanununun 2. maddesinin 4-b grubunda yer alan madenlerin girdi olarak kullanıldığı elektrik üretimi yatırımları

ÖNEMLİ NOT : (4/6/1985 tarihli ve 3213 sayılı Maden Kanununda tanımlanan I. grup madenler ve mıcır yatırımları ile İstanbul ilinde gerçekleştirilecek istihraç ve/veya işleme yatırımları bölgesel yatırım teşvik belgesi alamazlar. Ancak genel teşvik belgesi alabilirler.

1-Aşağıdaki ve İstanbul ili Maden istihraç yatırımları ve/veya maden işleme tesisleri öncelikli yatırımlar kapsamında değildir. Bu yatırımlar genel teşvik belgesi kapsamında KDV ve GÜMRÜK muafiyetinden yararlanırlar.

I. Grup madenler

• İnşaat ile yol yapımında kullanılan ve tabiatta doğal olarak bulunan kum ve çakıl.
• Tuğla-kiremit kili, Çimento kili, Marn, Puzolanik kayaç (Tras) ile çimento ve seramik sanayilerinde kullanılan ve diğer gruplarda yer almayan kayaçlar.

2-Aşağıdaki Maden istihraç yatırımları ve/veya maden işleme yatırımları öncelikli yatırımlar kapsamına alınmıştır. Bu yatırımlara bölgesel yatırım teşvik belgesi verilir.

II. Grup madenler

• Kalsit, Dolomit, Kalker, Granit, Andezit, Bazalt gibi kayaçlardan Agrega, mıcır veya öğütülerek kullanılacak kayaçlar.
• Mermer, Traverten, Granit, Andezit, Bazalt gibi blok olarak üretilen taşlar ile dekoratif amaçla kullanılan doğal taşlar.

III. Grup madenler

• Deniz, göl, kaynak suyundan elde edilecek eriyik halde bulunan tuzlar, karbondioksit (CO2) gazı (jeotermal, doğal gaz ve petrol alanları hariç).

IV. Grup madenler

• Kaolen Dikit, Nakrit, Halloysit, Endellit, Anaksit, Bentonit, Montmorillonit, Baydilit, Nontronit, Saponit, Hektorit, İllit, Vermikülit, Allofan, İmalogit, Klorit, Sepiyolit, Paligorskit (Atapuljit), Loglinit ve bunların karışımı killer, Refrakter killer, Jips, Anhidrit, Alünit (Şap), Halit, Sodyum, Potasyum, Lityum, Kalsiyum, Magnezyum, Klor, Nitrat, İyot, Flor, Brom ve diğer tuzlar, Bor tuzları (Kolemanit, Uleksit, Borasit, Tinkal, Pandermit veya bünyesinde en az %10 B2O3 içeren diğer Bor mineralleri), Stronsiyum tuzları (Selestin, Stronsiyanit), Barit, Vollastonit, Talk, Steattit, Pirofillit, Diatomit, Olivin, Dunit, Sillimanit, Andaluzit, Dumortiorit, Disten (Kyanit), Fosfat, Apatit, Asbest (Amyant), Manyezit, Huntit, Tabiî Soda mineralleri (Trona, Nakolit, Davsonit), Zeolit, Pomza, Pekştayn, Perlit, Obsidyen, Grafit, Kükürt, Flüorit, Kriyolit, Zımpara Taşı, Korundum, Diyasporit, Kuvars, Kuvarsit ve bileşiminde en az %80 SiO2 ihtiva eden Kuvars kumu, Feldispat (Feldispat ve Feldispatoid grubu mineraller), Mika (Biyotit, Muskovit, Serisit, Lepidolit, Flogopit), Nefelinli Siyenit, Kalsedon (Sileks, Çört).
• Turba, Linyit, Taşkömürü, kömüre bağlı metan gazı , Antrasit, Asfaltit, Bitümlü Şist,
• Altın, Gümüş, Platin, Bakır, Kurşun, Çinko, Demir, Pirit, Manganez, Krom, Civa, Antimuan, Kalay, Vanadyum, Arsenik, Molibden, Tungsten (Volframit, Şelit), Kobalt, Nikel, Kadmiyum, Bizmut, Titan (İlmenit, Rutil), Alüminyum (Boksit, Gipsit, Böhmit), Nadir toprak elementleri (Seryum Grubu, Yitriyum Grubu) ve Nadir toprak mineralleri (Bastnazit, Monazit, Ksenotim, Serit, Oyksenit, Samarskit, Fergusonit), Sezyum, Rubidyum, Berilyum, İndiyum, Galyum, Talyum, Zirkonyum, Hafniyum, Germanyum, Niobyum, Tantalyum, Selenyum, Telluryum, Renyum.

V. Grup madenler

• Elmas, Safir, Yakut, Beril, Zümrüt, Morganit, Akuvamarin, Heliodor, Aleksandirit, Agat, Oniks, Sardoniks, Jasp, Karnolin, Heliotrop, Kantaşı, Krizopras, Opal (İrize Opal, Kırmızı Opal, Siyah Opal, Ağaç Opal), Kuvars kristalleri (Ametist, Sitrin, Neceftaşı (Dağ kristali), Dumanlı Kuvars, Kedigözü, Avanturin, Venüstaşı, Gül Kuvars), Turmalin (Rubellit, Vardelit, İndigolit), Topaz, Aytaşı, Turkuaz (Firuze), Spodümen, Kehribar, Lazurit (Lapislazuli), Oltutaşı, Diopsit, Amozonit, Lületaşı, Labrodorit, Epidot (Zeosit, Tanzonit), Spinel, Jadeit, Yeşim veya Jad, Rodonit, Rodokrozit, Granat Minarelleri (Spesartin, Grosüllar Hessanit, Dermontoit, Uvarovit, Pirop, Almandin), Diaspor Kristalleri, Kemererit.

VI. Grup madenler

Radyoaktif Mineraller ve diğer radyoaktif maddeler.
Örneğin: afyon, muğla ,izmir, Antalya’ da madencilik yatırımı yapan yatırımcılar 1. Bölge teşviği kapsamında olmalarına rağmen madencilik yatırımı öncelikli yatırım olduğu için 5.Bölge teşviğinden faydalanır.

Madencilik yatırımlarında 5.Bölge desteklerinden yararlanan iller:

1.2.3.4.5. BÖLGEDEKİ İLLER

Adana Adıyaman Afyonkarahisar Aksaray Amasya Ankara Antalya Artvin Aydın Balıkesir Bartın Bayburt Bilecik Bolu Burdur Bursa Çanakkale Çankırı Çorum Denizli Düzce Edirne Elazığ Erzincan Erzurum Eskişehir Gaziantep Giresun Gümüşhane Hatay Isparta İstanbul İzmir Kahramanmaraş Karabük Karaman Kastamonu Kayseri Kırıkkale Kırklareli Kırşehir Kilis Kocaeli Konya Kütahya Malatya Manisa Mersin Muğla Nevşehir Niğde Ordu Osmaniye Rize Sakarya Samsun Sinop Sivas Tekirdağ Tokat Trabzon Tunceli Uşak Yalova Yozgat Zonguldak

MADEN OCAKLARI VE İŞLEME TESİSLERİ İÇİN GÜMRÜK VERGİSİ VE KDV MUAFİYETİ UYGULANAN MAKİNE VE TEÇHİZAT LİSTESİ:

Dağ kesim makineleri, lastikli ve zincirli kazıcı ve yükleyiciler, kamyonlar, sondaj makineleri, eleme ve kırma tesisleri, forkliftler, kompresörler, este,katrak, silim makinesi, konveyör bantlar, honlama makinesi, kalibre makinesi, blok kesme makinesi, köprü kesim makinesi, triming hattı, pah cila makinesi, ebatlama makinesi, otomotik plaka yükleme-boşaltma makinesi, pergel vinç ve vakum, tuz kurutma makinesi, tuz paketleme makinesi, trafo, jeneratör, tuz tablet makinesi, tuz toplama frezesi, santrefüj tuz sıkma makinesi

YATIRIMIN KONUSUNA BAĞLI OLARAK YATIRIM TEŞVİK BELGESİ TALEBİNDE BULUNULMADAN ÖNCE İLGİLİ MEVZUATI GEREĞİ DİĞER KAMU KURUM VE KURULUŞLARINDAN ALINMASI ZORUNLU GEREKEN BİLGİ VE BELGELER

1. Madencilik ve enerji yatırımlarında;
a) 3213 sayılı Maden Kanununa tabii istihraç ve istihracı da ihtiva eden entegrasyon yatırımlarında, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Maden İşleri Genel Müdürlüğü tarafından bizzat yatırımcı adına düzenlenmiş İşletme Ruhsatı ve İşletme İzninin tasdikli suretleri,
b) 3213 sayılı Maden Kanununda tanımlanan 1(a) grubu madenlerden İl Özel İdareleri tarafından ruhsatlandırılanlarda İşletme Ruhsatı tasdikli sureti,
c) Elektrik Piyasası Yönetmeliğine tabii elektrik enerjisi üretimi, iletimi ve dağıtımına yönelik yatırımlarda Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından yatırımcı adına düzenlenen lisansın/ön lisansın tasdikli sureti,
ç) (Değişik: RG-25/6/2016-29753) Lisanssız elektrik üretimi yapacak tesislerle ilgili olarak, yetkili kurumdan alınacak proje onay yazısı,
d) Jeotermal sondaj ve üretim yatırımlarında İşletme Ruhsatı, petrol ve doğalgaz sondaj ve üretim yatırımlarında ise ilgili Kamu Kurum ve Kuruluşlarının mevzuatında yer alan nihai izin ve/veya ruhsatlar.
e) Rödovanslı madencilik yatırımlarında sözleşme/anlaşma yapılan kamu kurumu veya iştirakinden alınacak yazı.

DÜNYA BANKASI KAYNAKLI KREDİLER / KREDİLENDİRME PROSEDÜRLERİ

Türkiye, yatırım projelerinin finansmanı için Dünya Bankası, Avrupa Yatırım Bankası, İslam Kalkınma Bankası gibi uluslararası mali kuruluşlardan uzun vadeli kredi sağlamaktadır. Türkiye’nin dış finansman sağladığı uluslararası mali kuruluşların en başında Dünya Bankası gelmektedir.
Dünya Bankası tarafından KOBİ Enerji Verimliliği Kredisi kapsamında finanse edilecek krediler, ülkemizdeki bankalar aracılığı ile yapılmakta olup finansal destek öncesi bir dizi çevresel inceleme sürecine tabi tutulmaktadır.
Dünya Bankasından kredi talebinde bulunacak bir faaliyetin izlemesi gereken yol şu şekildedir:
Öncelikle, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (ÇŞB) veya ilgili İl Müdürlüğü’nden gerekli çevresel izinler alındıktan sonra finansman için bankaya başvuruda bulunulması gerekmektedir. Dünya Bankası’nın sorumluluklarını yerine getirebilmesi için banka, ÇED Yönetmeliği uyarınca Ek I veya II kapsamına giren alt projeler ve alt projeye ilişkin önerilen sınıflandırma ile birlikte (Kategori A, B veya C), Dünya Bankası’na alt proje hakkında bilgiler vererek Dünya Bankası şartlarının karşılanması için ihtiyaç duyulan ek faaliyetler hakkında tavsiyelerde bulunacaktır. Bu pilot dönemin ardından, Dünya Bankası ve başvurduğunuz bankanın anlaşmaya varmaları halinde, Dünya Bankası’nın yapacağı inceleme, eleme ve çevresel gözden geçirme sürecine geçilecektir.

Ardından, Dünya Bankası koruma önlemi politikaları (esasen OP 4.01) uyarınca her türlü eksiklik/uygunsuzluğu tanımlamak için dünya bankası tarafından çevresel kalite belgeleri incelenecektir. Herhangi bir eksiklik olması halinde banka tarafından alt borçludan ek faaliyetler (dokümanlar, halkın bilgilendirilmesi toplantı tutanakları, vb.) istenecektir. Buna göre banka, ÇED veya PTD’nin izleme şartlarıyla birlikte tüm etki ve ilgili hafifletme önlemlerinin belgede açıkça anlatılıp anlatılmadığını kontrol edecektir.
Sonuç olarak, çevresel değerlendirmeler ve izleme prosedürleri, Dünya Bankası denetim misyonları tarafından yapılacak incelemelere tabi olacaktır. Dünya Bankası, tüm projeleri inceleme ve sonradan inceleme yetkisine sahiptir. Değerlendirmelerin incelemesinde, elemenin tutarlı ve doğru bir şekilde yapılması, işin yeterli kalitede olması, onayların verilmesi esnasında belirtilen tavsiyelerin izlenmesi, tüm belgelerin doğru şekilde sunulması ve kaydedilmesi, ÇŞB, ilgili İl Müdürlüğü’nün ve diğer resmi kurumların onay ve işlem sonrası inceleme koşullarının karşılanması sağlanacaktır. Dünya Bankası ayrıca, KOBİ Enerji Verimliliği Proje uygulaması esnasında, Dünya Bankası misyonlarını, genel eleme sürecini ve seçilen alt borçlu/alt projeler için çevresel tavsiyelerin uygulamasını denetleyecektir ve amaca uygun olarak toplanmış olan çevre izin belgelerinin denetimini de yapacaktır.

AVRUPA BİRLİĞİ PROGRAMLARI

Birlik Programları belirli bir süre için Birlik politikaları ile ilgili belirli alanları kapsayacak şekilde AB üye ülkeleri ve aday ülkeler arasında birliğini teşvik etmek üzere uygulanan faaliyetler bütünüdür.
Vatandaşların, işletmelerin, sivil toplum kuruluşlarının, kamu kurumlarının Birlik Programlarına katılım imkânı mevcuttur. Aday ülkelerin mevzuatın uyumu ve uygulanması alanındaki çalışmalarına da Birlik Programları önemli katkılar yapmaktadır.
Birlik Programları, Avrupa Parlamentosu ve Avrupa Konseyi’nin onayı ile yürürlüğe girmekte ve programa ilişkin teklif çağrılarını (ihale) yayımlayan ilgili Komisyon Genel Müdürlüğü tarafından yürütülmektedir. Programların bütçesi ise katılımcı ülkeler tarafından yapılan ödemeler ve AB bütçesinden sağlanan tahsis ile oluşturulmaktadır.
Programların önemli bir bölümü için başvurular doğrudan Avrupa Komisyonuna gönderilmekte ve değerlendirme bağımsız uzmanlar tarafından yapılmaktadır. Merkezi olmayan bazı programlar için ise katılımcı ülkede bulunan ulusal ajanslar yoluyla başvuru ve değerlendirme yapılmaktadır.
Birlik Programlarının temel amacı işbirliğinin geliştirilmesi olduğu için, başvuruların büyük çoğunluğunda farklı ülkelerden ortakların olması şarttır. Program bütçesinden sağlanan mali desteklerin önemli bölümü yatırım içermeyen projelere (kültürel faaliyetler, personel değişimi, araştırma projeleri, bilgi paylaşım projeleri gibi) verilmektedir.

TÜRKİYE’NİN KATILIM SAĞLADIĞI BİRLİK PROGRAMLARI

Avrupa Birliği politikalarına destek sağlayacak önemli alanlarda ve belirli süreler için  uygulanan çeşitli Birlik Programları bulunmaktadır.
Ekonomik ve sosyal birliğini hedefleyen 28 ülkeden oluşan AB’de çeşitli alanlarda işbirliğini teşvik etmek ve ilgili alanlardaki uygulamaları yakınlaştırmak için çeşitli Birlik Programları bulunmaktadır. Üye ülkelerin hepsi için zorunlu olan bu Birlik Programlarının önemli bir bölümü aday ülkeler ve Balkan Ülkeleri gibi AB’nin yakın olduğu ülkelere de açık bulunmaktadır.
Türkiye de aday ülke sıfatı ile bu Birlik Programlarına katılım sağlamaktadır. Ülkemiz 26 Şubat 2002 tarihinde imzalanan “Türkiye Cumhuriyeti ile Avrupa Topluluğu Arasında Türkiye’nin Topluluk Programlarına Katılmasının Genel İlkeleri Hakkında Çerçeve Anlaşma” ile Programlara katılmaya başlamıştır. 

• Türkiye’nin aday ülkelere açık olan Birlik Programlarına katılım prosedürü şu şekilde gerçekleşmektedir:
•  Avrupa Komisyonu ya da ilgili Kurum/Kuruluşumuz Birlik Programına katılım için niyet beyan eder,
•  Programın konusu ile ilgili Kurum/Kuruluş ile söz konusu Birlik Programı’na katılım AB Bakanlığı tarafından koordine edilir,
• Programa katılıma ilişkin gereken altyapı oluşturulur,
• Katılımın resmi belgesi olan Katılım Anlaşması, Türkiye ve Avrupa Birliği arasında imzalanır,
• Katılım Bakanlar Kurulu Kararınca onaylanır ve Resmi Gazete’de yayımlanmasıyla süreç başlar. 

Ülkemiz 2007-2013 yılları arasında 9 Birlik Programına katılım sağlamıştır. 
Bunlar:

1. Eğitim ve Öğretim alanında Hayat Boyu Öğrenme Programı,
2. Gençlik faaliyetlerini destekleyen Gençlik Programı,
3. Rekabetçilik ve Yenilik alanlarına destek sağlayan Rekabetçilik ve Yenilik Programı,
4. Araştırma ve Teknolojik Yeniliklerin desteklenmesi için 7. Çerçeve Programı,
5. Kültür faaliyetlerine destek sağlayan Kültür 2013 Programı,
6. Avrupa Kültür Başkentleri Eylemi,
7. Sosyal Politika alanında gerçekleştirilen Progress Programı,
8. Gümrük alanındaki işbirliğini destekleyen Gümrükler 2013 Programı,
9. Vergi alanındaki işbirliğini destekleyen Fiscalis 2013 Programı olarak sıralanmaktadır. 

Türkiye’nin 2014-2020 yılları arasında katılım sağlayacağı Programlar ise şu şekilde sıralanmaktadır.
1) Erasmus+ Programı
Birlik düzeyinde mesleki eğitim de dahil olmak üzere eğitim ve öğretimde işbirliği, hareketlilik faaliyetleri, dönemsel ortaklıklar ve gençlik faaliyetlerini destekleyecektir.
2) Ufuk 2020 Programı
Bilimsel araştırmaların ve yenilikçilik faaliyetlerini yeni dönemde tek bir çatı altında toplayan Program, bilim insanlarının AB düzeyinde hareketliliğini de desteklemektedir.
3) İşletmelerin ve KOBİ’lerin Rekabet Edebilirliği (COSME) Programı
Yenilikçi girişimlerin ve fikirlerin ihtiyaç duyduğu finansmana erişimin kolaylaştırılması, girişimcilik kültürünün yerleşmesi ve iş ortamının iyileştirilmesine yönelik faaliyetleri desteklemektedir. 
4) Fiscalis 2020 Programı:
Genel amacı iç pazarın vergilendirme sisteminin ülkeler arası işbirliğini güçlendirerek düzenli olarak işlemesini sağlamak ve iyileştirmektir.​
5) Gümrükler 2020 Programı:
Programın amacı gümrük alanında iç pazarın etkin biçimde işlemesine yönelik olarak üye ülkelerin çabalarının desteklenmesidir.
6) İstihdam ve Sosyal Yenilik (EaSI) Programı:
Program kapsamında, nitelikli ve sürdürülebilir istihdam, yeterli sosyal korumanın temini, sosyal dışlanma ve yoksullukla mücadele ile çalışma şartlarının iyileştirilmesi hususlarına desteklenmektedir.
7) Avrupa Dayanışma Programı (ESC)
Avrupa Dayanışma Programı (ESC), gençlerin kişisel, eğitimsel, sosyal, sivil ve mesleki gelişimlerini teşvik ederken, kendi ülkelerinde veya yurt dışında topluma yarar sağlayan projelerde gönüllü olmaları, çalışmaları veya ağ kurma faaliyetlerinde bulunmaları için fırsatlar yaratan, toplumsal ihtiyaçları karşılamayı hedefleyen yeni bir Avrupa Birliği girişimidir.

2014-2020 yılları arasında uygulanacak olan BİRLİK PROGRAMLARI Listesi: 

Ufuk 2020	COSME	Erasmus+	Galileo	Kopernik	Pericles 2020
Herkül III	Fiscalis 2020	Customs 2020	LIFE	Sığınma ve Göç Prg.	İç Güvenlik-Emniyet İşbirliği
İç Güvenlik-Sınır ve Vize	Adalet	Haklar ve Vatandaşlık	Vatandaşlar için Avrupa	Büyüme için Sağlık	Tüketici Programı
Yaratıcı Avrupa	Sivil Koruma Mekanizması	İstihdam ve Sosyal Yenilik	Bütünleşik Avrupa	Avrupa Dayanışma Programı (ESC)

AVRUPA BİRLİĞİ PROJELERİNİN AŞAMALARI

Avrupa Birliği hibe programlarından yararlanmak ve başvurulan projeleri uygulayabilmek için 3 temel aşamanın sağlanması gerekmektedir.
1. Aşama, projenin hazırlık aşamasıdır. Projeye ilişkin fikirlerin ortaya konduğu ve tasarlandığı bu aşamada ilk yapılması gereken projenin ortaya çıkmasını sağlayan sorunların/ihtiyaçların net bir şekilde belirlenmesidir. Daha sonrasında tanımlanan sorunların çözümü için öngörülen faaliyetler ve bu faaliyetlere ilişkin bütçenin planlanması gerekmektedir. Projenin özgün olması ve içerik kalitesi diğer başvurularla rekabet ederken en önemli kıstaslar arasındadır. 
2. Aşama, projenin finansmanını temin etmek için hibe kuruluşlarına başvuruda bulunmaktır. Bunun için aşağıda daha detaylı bilgisi verilecek farklı programlar mevcuttur. Bu programlara tüzel kişiliğe sahip kuruluşlar proje başvurusunda bulunabilir. Başarılı bir başvuru için dikkat edilmesi gereken en önemli husus yayınlanan rehber dokümanların çok iyi okunması ve proje başvuru dosyasının bu dokümanlara uygun hazırlanmasıdır.
3. Aşama, elde edilen finansman ile planlanan faaliyetleri yürütmek; bir diğer ifadeyle, program kurallarına göre projenizi uygulamaktır. Hibe sağlayıcı kuruluş, verdiği mali destek karşılığında hibeye hak kazanan proje yararlanıcısının proje teklifinde taahhüt ettiği tüm çıktıları gerçekleştirip gerçekleştirmediğini sürekli izler ve nihai ödemeyi bu bağlamda gerçekleştirir.