Vergi Hukuku Kapsamındaki Uyuşmazlıklar Nelerdir?
Vergi idaresi ile yükümlüler, vergi sorumlusu veya iştirakçi, teşvikçi, yardımcı, ceza muhatabı arasında, vergi uygulamalarına ilişkin zaman zaman ortaya çıkan görüş ve uygulama farklılıklarına vergi uyuşmazlığı denilmektedir. Çoğunlukla bu tür uyuşmazlıklar; vergiyi doğuran olay, mükellefiyet, vergileme işlemleri esnasında ve ceza kesilmesinden dolayı tarafları karşı karşıya getiren, verginin alınıp alınmaması veya ödenip ödenmemesi ya da az tutarda ödenmek istenmesinden doğmaktadır.
Vergi Uyuşmazlığının Nedenleri
Vergi uyuşmazlıkları; anayasa, kanun, tüzük, yönetmelik vs. düzenlemelerin gereğince uygulanmaması veya yanlış uygulanmasından ortaya çıkabilmektedir. Vergi matrahının tespitine ilişkin işlemlerin tamamlanması veya verginin taraflarına kanunla hangi aşamada itiraz hakkı tanınmışsa, o aşamadan itibaren vergi uyuşmazlığı doğmuş sayılmaktadır. Aşağıda vergi uyuşmazlıklarına neden olan başlıca eylem ve işlemler sayılmıştır.
Vergi Uyuşmazlıklarında Uzlaşma
Vergi uyuşmazlıklarının çözümünde tarafların önünde iki seçenek bulunmaktadır:
– İdari aşamadaki çözüm; özellikle hesap veya vergilendirme hataları söz konusu olduğunda bu sorun “düzeltme” yoluyla giderilmektedir. Vergi hataları dışındaki hallerde ise; mükellefler, ödemeleri istenilen vergi ve cezaların bir bölümünden kurtulabilmek için bu uyuşmazlığa idari aşamada çözüm bulmaya çalışmaktadırlar. Uyuşmazlığın idari aşamada çözümü; idareye alacağını güvence altına almak veya erken tahsil etmek ve çok sayıda sorunu yargı yoluyla takip etmek zahmetinden kurtarırken, mükelleflerin de başta uzlaşma olmak üzere kullanılan diğer idari yöntemler sayesinde ödenmesi gereken vergi aslı ve cezasını daha az miktarda ödeme olanağı sağlanmaktadır. Vergi uyuşmazlıklarının idari aşamada çözüm yolları; düzeltme, pişmanlık ve ıslah, cezalarda indirim, uzlaşma, tecil ve taksitlendirmedir.
– Yargı yolu ile çözüm; yükümlü ile idare arasındaki uyuşmazlığın idari aşamada çözümlenememesi veya idari çözüm yolunu kullanmaksızın yükümlülerin doğrudan yargıya gitmesinden kaynaklanmaktadır. Ancak, uyuşmazlığın dava yolu ile çözümü, maliyetli bir işlemdir∗∗. Vergi uyuşmazlıklarının yargı aşamasında başlıca çözüm yolları; Vergi Mahkemeleri, Bölge İdare Mahkemeleri, Danıştay, Anayasa Mahkemelerine başvurulardan oluşmaktadır. Bu çalışma kapsamında idari aşamada vergi uyuşmazlıklarında en sık başvurulan uzlaşma müessesesi üzerinde genel bilgi verilerek, Isparta İli genelinde kayıtlı mükelleflerin uzlaşma talepleri ve sonuçları üzerinde bir değerlendirmeye yer verilmektedir.
Uzlaşmanın Kapsamı
Vergileme işlemlerini gerçekleştiren idareler ile yükümlüler arasında zaman zaman mevzuatın anlaşılmaması, yanlış yorumlanması vb. nedenlerden doğan görüş ve uygulama farklılıklarına hukuki anlaşmazlık denilmektedir. Bu uyuşmazlıklar, idarenin eylemi ile başlamakta, çözümü de tarafların tutumlarına göre değişebilmektedir. Ancak Anayasamızın l25. maddesine göre; “idarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolu açık” olmasına rağmen, sorunun öncelikle idari aşamada çözümlenmesi, bu yoldan başarı sağlanamazsa yükümlülerce yargı yoluna gidilmesi daha anlamlı görülmektedir. İdari aşamada çözüm yolarından biri olan uzlaşma; mükellefle idare arasındaki uyuşmazlıkların yargı yoluna başvurulmadan, taraflarca konuşulup giderilmesini ifade eden, taraflar arasında bazen avantaj bazen de ödün vermeyi gerektiren süreçtir. Süreç anlaşma ile sonuçlandığında; vergi idaresinin vergi ve cezada indirime gitmesi, mükellefin de vergi aslı ve cezasının tümü için yargı yoluna başvuru hakkının kaybolması söz konusudur.
WhatsApp ile ulaşın!